ब्याबसायिक योजना किन र कसरी तयार गर्ने ।

आमाबाबु र छोराछोरी

- अविरल थापा

वैशाख १७, २०७३- 
हरेक आमाबाबुलाई लाग्छ आफ्ना छोराछोरी जहिलेपनि सानै छन् केही बुझ्दैनन । त्यसैगरि हरेक छोराछोरीलाई लाग्छ आमाबाबु पुरातन विचारका छन् केही बुझ्दैनन् । यो हरेक पुस्ताको साझा समस्या र विरोधाभाष पनि हो । आमाबाबुको ईच्छा हुन्छ छोराछोरीले आफूले भोगेको जिन्दगीबाट केही पाठ सिकून । आफूले गरेको गल्ती नदोहोऱ्याउन् । आफूले देखाएको बाटोमा हिंडून, पढून, आफनो नजरबाटै दुनियाँलाई हेरुन् । 
शास्त्रमा भनिएको छ
उपाध्यायान् दशाचार्य आचार्याणां शतं पिता ।
सहस्रं तु पितृन् माता गौरवेणातिरिच्यते ।।
अर्थात् दशजना उपाध्यायभन्दा बढी एकजना आचार्य, सय जना आचार्यभन्दा बढी एउटा बाबु र हजार बाबुभन्दा बढी एउटी आमा सन्तानका लागि महत्वपूर्ण हुन्छिन् । त्यसैले सन्तानहरुलाई कसरी अभिमुखिकरण गर्ने भन्ने कुरामा यी सबैको विभिन्न कालखण्डमा महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । 

तर सानो बेलादेखिनै झोला बोकेर घरबाट निस्केपछि उनीहरुको अर्को दुनियाँपनि निर्माण भएको हुन्छ । वास्तवमा घरभित्रभन्दा बाहिरनै छोराछोरीको धेरै समय वितिरहेको हुन्छ ।  साथीहरुको दुनियाँ, शिक्षकहरुको दुनियाँ, कार्यालयको दुनियाँ जे होस घर बाहेकको बाहिरी अनेक दुनियाँ । यदाकदा समाचारमा आएजस्तै सानो छँदा आफ्नै शिक्षक वा नातेदारले यौन शोषणनै गरिरहेको पनि हुनसक्छ जुनकुरा भन्न र अभिभावकले बुझ्न सकिरहेका हुँदैनन् । आफ्ना कुरा भन्न धक लाग्ने, लाज लाग्ने, डर लाग्ने बेला हुन्छ । यी कुरा छोराछोरीले व्यक्त गर्न पनि सक्छन् नगर्न पनि, जुन उनीहरुको स्वभावमा भरपर्छ । परिस्थित हेरेर र आफ्ना सन्तानको मनोविज्ञान बुझन सक्नुपर्छ र त्यही अनुसार व्यवहार गर्नुपर्छ । एकोहोरो आफ्ना कुरामात्र लादने भुल कदापी गर्नुहुँदैन । 

सायद थाहा भएरै पनि होला अभिभावकहरु बुझाउन चाहन्छन् । तिम्रो त्यो बाहिरी दुनियाँको बाटो यस्तो छ है, त्यहाँनेर एउटा ठूलो खाडल छ होस गर्नु है, त्यहाँ पुगेपछि एउटा मोड आउँछ ख्याल गर्नु है । उनीहरु सचेत गराउन चाहन्छन्, पूर्वजानकारी गराउन चाहन्छन् । यता छोराछोरी भने यो दुनियाँमा कसैले हस्तक्षेप नगरोस् भन्ने चाहन्छन् । आफै भोगेर अनुभव गर्न चाहन्छन् । यसो गर्ने सिलसिलामा उनीहरु कति ठाउँमा पछारिन्छन् । यो संसारमा धेरै छोराछोरीले नहिंड भनेको बाटो हिंडेरनै, सक्दैनस् भनेको काम सकेरनै, पुग्दैनस् भनेको ठाउँमा पुगेरनै नयाँ नयाँ इतिहास रचेकाछन् र बाआमाको छाती गर्वले फुलाएका पनि छन । त्यस्तो जोखिम मोलेर अघि बढेका कति सन्तान बारबार असफल भएभने चाहिँ भन्दाभन्दै नटेरेर त्यसो गरेको हुँदा हप्की खाने डरले वा लाज संकोचले घरमा नभनी समस्याको समाधान पनि बाहिरनै खोज्न थाल्छन् र सकेनन् भने बरालिन्छन् र गलत बाटो पनि अँगाल्न पुग्छन् ।

बाहिरी दुनियाँमा भोगेको धेरै कुरा अभिभावकहरुलाई थाहै हुँदैन । छोराछोरीले कतिखेर ढाँटे भनेर बुझ्न सक्नु, स्वभाव र व्यवहारमा आएको परिवर्तनलाई पर्गेलेर समस्या समाधानको मियो बनिदिनु पनि अभिभावकको दायित्व हो । अभिभावकहरुको माया र जिम्मेवारी एक ठाउँमा छ तर त्यतिले मात्रले पनि छोराछोरीको मन र दिमाग भरिन्न । खान दिएकै छौं, लाउन दिएकै छौं, पढन पठाएकै छौं भनेर पुग्दैन ।

समय र उमेरसँगै त्यो भन्दा बाहेकपनि छोराछोरीका इच्छा र चाहना हुन्छन् भन्ने कुरालाई नजरअन्दाज गर्नुहुन्न । छोराछोरी भनेको आफ्ना इच्छाका दास र कठपुतलीमात्र हुन् भन्ने भूल कदापि गर्नु हुन्न । उनीहरुलाई खुल्ला आकाशमा उड्न दिनुपर्छ तर लट्टाई चाहिं आफ्नो हातमा राख्नुपर्छ । नियन्त्रण हैन निगरानी चाहिं गरिराख्नुपर्छ । 

अर्को कुरा ज्योतिषले यस्तो उस्तो बन्छ भनिदिएको भरमा र आफ्नो कुण्ठा र इच्छा लादन सन्तानलाई यस्तो पढ् यसो गर भन्नुभन्दा पनि उनीहरु केमा रमाउँछन् के गर्दा सन्तुष्ट हुन्छन् त्यसलाई ध्यान दिनुपर्छ । मन एकातिर र दिमाग अर्कोतिर भएमा राम्रो नतिजा कहिल्यै आउँदैन र लगानी समेत खेर जान्छ । आमाबाबुले मलाई बुझेनन् र छोराछोरीले मलाई टेरेनन् भन्ने वातावरण मेट्नपनि एकअर्काप्रतिको विश्वास कायम राख्दै अघि बढनसके दुवैविच गुनासो रहनेछैन ।

पढाई सकिएपछि र उमेर भएपछि उत्पन्न हुने अर्को समस्या भनेको जीवनसाथी रोज्ने सवालमा हो । उमेरको विकाससँगै छोराछोरीको प्रेम सम्वन्ध हुन सक्छ । त्यो थाहा पाएर हरेक आमाबाबुलाई लाग्ला यिनीहरुले बाटो बिराए, आफनो नाक काटे । उमेर पुगेपछि आफ्नो सन्तान स्वतन्त्र मानिस पनि भए मतदान गर्न लायक देशको नागरिक पनि भए भन्ने यथार्थलाई अंगीकार गर्नुपर्छ । देशको नेता चुन्ने अधिकार भएको आफ्नो सन्तानलाई जीवनसाथी चुन्न पनि योग्य नसम्झने अविश्वास पनि गर्न हुन्न ।

यसलाई स्वाभाविक तरिकाले लिंदै बरु थप मार्गदर्शन गर्न सके र असल साथी चुन्ने तौरतरिका सिकाए उनीहरुको वृतिविकासमा अझ सहयोग पुग्नसक्छ । समझदारीले आमाबाबु र छोराछोरीबीचको प्रेम अझ घनीभूत भईरहन्छ । आमाबाबुको र छोराछोरीको मापदण्ड फरक पर्नसक्छ । जात, धर्म, खानदान पहिलेका मापदण्डमा पर्थे भने अहिले शिक्षा, समझदारी र जीवनको साझा लक्ष्यले सम्वन्ध निर्माण भईरहेको हुन्छ । धनी परिवार भन्दा शिक्षित र समझदार परिवार रोज्न आमाबाबुले कन्जुस्याईं गर्नुहुँदैन । सन्तानलाई टाढाटाढा बनाउनुभन्दा कसरी नजिक बनाउने र कसरी असमझदारी घटाउने भनेर अभिभावक सचेत रहनुपर्छ । पखेटा लागेपछि पंक्षी त उडछन् भने छोराछोरीलाई कैद गरेर राख्छु भन्ने मूर्खता पनि गर्नुहुन्न । छोराछोरीले पनि आफ्नो कर्तव्यपालन गर्दै अभिभावकलाई विश्वासमा लिँदै अघि बढे सम्वन्ध र वातावरण सँधै सुमधुर बनिरहन्छ । 

चाणक्यले भनेका छन् सन्तानलाई पाँच वर्षसम्म लाडप्यार गर्नु, दश वर्षसम्म हप्कीदप्की लगाई असल काममा लगाउनु र सोह्र वर्ष भएपछि मित्रजस्तै व्यवहार गर्नु ।